Lesgeven aan kinderen van nieuwkomers: werken aan een goede, vertrouwde basis

Weblogbericht | 23-03-2016 | Redactie

De school heeft veertien groepen waarvan vier onderbouwgroepen van gemiddeld vijftien leerlingen, waarin de kinderen naar leeftijd zijn ingedeeld. Dit geeft de leraren de mogelijkheid om de lessen te differentiëren. Jansen: ‘Kinderen die wat verder zijn gevorderd, kan ik bijvoorbeeld stimuleren op actief taalgebruik. Ik stel ze vragen en nodig ze uit om dingen te benoemen. Leerlingen die nog niet zo ver zijn, krijgen een passiever taalaanbod. Ik laat hen bijvoorbeeld dingen aanwijzen.’ 

Klankgebaren

Na haar opleiding aan de Pabo, volgde Jansen een post-hbo Nederlands als tweede taal. Deze opleiding is een mooie basis om les te geven aan niet-Nederlandse volwassenen, maar de kinderen van De Wissel hebben meer eenvoud nodig.  

Daarom werken Jansen en haar collega’s bijvoorbeeld veel met “klankgebaren” om het aanleren van letters en klanken te ondersteunen.  ‘We beelden met onze handen letters uit. Daarnaast werkt Jansen in de onderbouw veel met de methodiek Woorden in Prenten (het versimpelen van prentenboeken) van Josée Coenen, expert in onderwijs aan anderstaligen.  

‘We beginnen met het aanbieden van woorden uit het boek. Na één week kennen de kinderen doorgaans genoeg inhoudswoorden, voorzetsels, werkwoorden en functiewoorden om de teksten uit het prentenboek te begrijpen.’ Het rekenonderwijs, dat in Nederland nogal ‘verhalend’ is – met veel tekst – is lastig voor deze doelgroep. Daarom werkt De Wissel met een taalarme rekenmethode. 

Veerkrachtige kinderen

Op dit moment heeft Jansen veel Syrische kinderen in de klas. Ze verbaast zich erover hoe veerkrachtig haar leerlingen zijn. ‘Heel af en toe hoor ik een verhaal over bijvoorbeeld een angstige reis op de boot. En ik heb weleens een meisje in de klas gehad dat tijdens het spelen auto’s op elkaar liet botsen. Tijdens een gesprek met haar ouders bleek dat ze een bombardement had meegemaakt. Zulke incidenten bespreken we in het zorgoverleg van het AZC en/of met COA. De kinderen, allemaal met hun eigen verhaal en achtergrond, vinden het fijn om naar school te gaan. Het brengt weer structuur in hun dag, het is er veilig. Het is dankbaar en mooi werk. Voor de kinderen ben je als leerkracht een hele belangrijke en veilige factor.’

Veilige omgeving

Jansen vertelt dat zij en haar collega’s niet vragen naar wat de kinderen hebben meegemaakt. ‘We willen niets oprakelen. Onze eerste prioriteit is een veilige omgeving bieden. Even weg van de eventuele stress in het gezin even los van de herinneringen. En dat merken we. De kinderen vinden het fijn om naar school te gaan. Veiligheid is onze eerste prioriteit. Het is een voorwaarde om tot leren te komen. 

De ontwikkeling van de leerlingen wordt, naast observaties, elke tien weken getoetst. Als de kinderen 4.000 Nederlandse woorden beheersen, hebben ze genoeg woordenschat om naar een reguliere basisschool te gaan. ‘Er is ruimte voor warme, mondelinge overdracht en er wordt altijd een onderwijskundig rapport naar de nieuwe school gezonden. Veel leerlingen verhuizen vanuit het asielzoekerscentrum na een aantal maanden naar een nieuwe woonplaats. Wij weten niet altijd op welke school ze terechtkomen. Ouders krijgen daarom een brief mee voor de nieuwe school om contact met ons op te nemen zodat wij kunnen zorgen voor de overdracht van de gegevens.’

LOWAN-netwerk

Lesgeven aan kinderen van asielzoekers is bijzonder. Hoe doe je dat? Wat werkt wel en wat niet? In het LOWAN-netwerk wisselt Jansen kennis en ervaring uit met collega’s van scholen die net als De Wissel zijn gelieerd aan een AZC of scholen die lesgeven aan nieuwkomers. ‘Laatst hadden we hier een regiobijeenkomst over onder andere het omgaan met taal. Het is erg leuk en leerzaam om te leren van andere collega’s. En om de bevestiging te krijgen: doe ik het goed?’ 

LOWAN ondersteunt scholen die nieuwkomers, asielzoekers opvangen binnen het primair onderwijs met informatie en advies over thema’s als passend onderwijs, communiceren met ouders, geschikt lesmateriaal, wet- en regelgeving en onderwijskwaliteit. De website van LOWAN bevat een schat aan informatie voor leraren die lesgeven aan nieuwkomers.