Weblogbericht | 28-07-2014 | Redactie

Ze zijn inmiddels goed voorbereid, omdat ze een scriptie hebben geschreven over de problemen van startende leerkrachten in het christelijk basisonderwijs.

Te veel startende christenleerkrachten verlaten het onderwijs snel. Dat is de belangrijkste reden voor het lectoraat christelijke leraarschap van Driestar Educatief om het onderwerp te laten onderzoeken door de Honoursklas-leerlingen.

Ze kozen het onderwerp mede omdat het aansluit bij hun toekomst.

Dieneke: ‘Wat staat ons te wachten en hoe kunnen wij zo goed mogelijk starten?’

Maak tijd vrij om startende leerkrachten goed te begeleiden

Wat zijn de belangrijkste conclusies van jullie onderzoek?

Dieneke: ‘Om te weten te komen hoe problemen voorkomen of overwonnen kunnen worden, moesten we de problemen eerst definiëren. De ondervraagden ondervonden problemen bij het opstarten van een klas, een goede organisatie in de groep, het creëren van een veilige sfeer en gezelligheid, het geven van effectieve instructie, het motiveren en uitdagen van leerlingen, het hanteren van regels en routines, het plannen van lessen en grip houden op tijd.’

Miranda: ‘Vervolgens kwamen we tot een aantal zaken waar startende leerkrachten behoefte aan hebben.

‘De eerste is: begeleiding. Daarvoor moet tijd worden vrijgemaakt. Het moet er dus niet extra bijkomen, want dan wordt begeleiding vrijblijvend voor overige uurtjes die er meestal niet zijn. De startende leerkracht moet geen extra taken krijgen binnen de school naast het lesgeven en de administratie in eigen klas, zodat er voldoende tijd is om ingewerkt te worden.

‘Verder moeten er duidelijke verwachtingen zijn van een startende leerkracht; hij/zij moet weten waar hij aan toe is. Er moet een duidelijk inwerkplan zijn op de basisschool, dat ook toegepast wordt bij het inwerken van een startende leerkracht.’

Robert: ‘Tijdens de interviews hebben startende christenleerkrachten ons veel informatie gegeven over hun eigen bevindingen. Een conclusie wat betreft het nieuwe team is dat het team ervoor moet zorgen dat de startende christenleerkracht open ontvangen wordt en ervaart dat ze blij zijn met hem/haar als nieuwe collega.

‘Naast open ontvangen worden, moet de startende christenleerkracht zich ook vrij voelen om zaken te vragen als hij/zij het niet weet. Eén van de ondervraagde respondenten zei het volgende: ‘Ik voelde me vrij om te vragen. Zij boden mij heel veel structuur. We bespraken alles’.

Pas als ze aan het werk zijn, ervaren beginnende docenten waar ze in tekortschieten

Welke aanbevelingen levert jullie onderzoek op voor opleidingen, scholen en misschien ook wel de overheid?

Robert: ‘Voor zowel opleidingen, scholen als voor de overheid geldt: zorg dat er voldoende aandacht is voor de praktijk.’

Miranda: ‘Scholen moeten een duidelijk inwerkplan hebben voor startende leerkrachten en dat ook uitvoeren. Scholen moeten voldoende investeren in begeleiding.’

Robert: ‘Als ze aan het werk zijn, ervaren startende christenleerkrachten pas echt waar ze in tekort schieten.

‘Onze aanbevelingen richten zich op precies deze onderwerpen, die de ondervraagden gemist hebben tijdens hun opleiding.

‘Meest genoemde probleemgebieden: klassenmanagement, aanbrengen van structuur, omgaan met zorgleerlingen, handelingsplannen en groepsplannen, communicatie met ouders, collega’s en leerlingen.’

Startende christenleerkrachten hebben veel aan hun christelijke identiteit

Dit onderzoek ging specifiek over christenleerkrachten; is er volgens jullie een verschil met de problemen die niet-christelijke startende leerkrachten tegenkomen?

Miranda: ‘Dat verschil hebben we nog niet meteen kunnen ontdekken.

‘Wel is het zo dat een christenleerkracht zijn of haar fouten accepteert, als er maar van geleerd wordt. Daarbij hoort ook dat je je fouten toe durft te geven. Maar deze vraag hebben wij beschreven als aanleiding voor vervolgonderzoek.’

Robert: ‘Ondanks dat we ons daar niet direct op hebben gericht, is er wel naar voren gekomen dat startende christenleerkrachten veel hebben aan hun christelijke identiteit als ze voor de klas staan.

‘Eén van de ondervraagden zei: ‘Ik vind het goed om te benadrukken als er iets goeds wordt gedaan. Daar wordt de Heere God ook blij van. Dus niet het slechte, maar het goede benadrukken’. De startende christenleerkrachten handelen vanuit hun geloof. Dit zal bij niet-christelijke startende leerkrachten anders zijn, maar dat hebben we niet onderzocht.’

Aan de slag

Jullie zijn nu zelf klaar met jullie opleiding, gaan jullie gelijk aan de slag?

Robert: ‘Het zijn geen makkelijke tijden om een baan te vinden, maar we hebben alle drie een baan gevonden op protestants-christelijke of reformatorische scholen.’

Dieneke: ‘Ik ga twee maanden aan de slag als leerkracht in het speciaal basisonderwijs. Daarna ga ik verder als Jeugdwerkadviseur bij Hervormd Jeugdwerk en Landelijk Contact Jeugdwerk.’

Vraag bij een sollicitatiegesprek hoe de begeleiding voor startende leerkrachten geregeld is

Hoe brengen jullie datgene wat jullie zelf adviseren in de praktijk? Hebben jullie gelijk het punt begeleiding geadresseerd bij de school waar jullie gaan werken? (zo ja:) Was het lastig om dit te doen?

Miranda: ‘Tijdens mijn LIO stage merkte dat ik het best lastig vond om om begeleiding vragen, omdat daar geen tijd voor was. Dan zit je als student ook nog wel in een lastige positie, vind ik. Ik heb ook een keer een sollicitatiegesprek gehad, waarin ik merkte dat de school mijn vraag over begeleiding niet leuk vond, want hier hadden ze eigenlijk niet echt over nagedacht.

‘Maar op de school waar ik nu ga werken, vindt men het belangrijk dat je jezelf als startende christenleerkracht ook blijft ontwikkelen, dus hier is gelukkig aandacht voor.’

Robert: ‘Ik kreeg van mijn nieuwe werkgever een document met daarin het beleid voor startend personeel, waarin duidelijk was beschreven hoe ze het coachen gaan vormgeven. Dat gaf me een goed gevoel, want ik weet nu hoe dit problemen voor startende leerkrachten kan voorkomen.’

Dieneke: ‘Met de mogelijke problemen in mijn achterhoofd ben ik vragen gaan stellen. Bijvoorbeeld over de manier van begeleiding en wat ik kan verwachten. Omdat ik wist dat dit heel belangrijk is, heb ik dit ook al gevraagd tijdens het sollicitatiegesprek. Daarnaast heb ik geleerd dat vragen stellen heel belangrijk is, om helderheid te krijgen.’

Tip: durf vragen te stellen aan je nieuwe collega's

Wat voor tips zou je meegeven aan andere startende leerkrachten?

Miranda: ‘Stel jezelf open op naar andere leerkrachten, durf met vragen te komen. Blijf niet alleen op het ‘eilandje’ in je eigen klas. Durf je grenzen aan te geven. Sta open voor feedback en doe daar iets mee.’

Robert: ‘Lesgeven doe je niet alleen, dat doe je met heel het team. Je leert in de opleiding dat een kind zich veilig moet voelen in de klas, maar jij moet jezelf ook veilig voelen in het team. Samen geef je het onderwijs en niet alleen. Openheid is zeer belangrijk.

‘Voor startende christenleerkrachten is de begeleiding erg belangrijk, maar de persoonlijke houding van de startende christenleerkracht zelf is net zo goed belangrijk. Neem initiatief en laat zien dat je er honderd procent voor gaat, daar zullen de school, de ouders en ook de kinderen je voor loven!’

Dieneke: ‘Sta open voor feedback en reflectie en stel vragen. Zorg dat alles duidelijk is, zodat je niet tegen problemen aanloopt die er niet hoeven zijn. Dit is voor jezelf en voor de kinderen beter. Het zorgt voor een goed klimaat in de klas en rust voor jezelf.’