Zo haal je het beste uit een professionele leergemeenschap

Weblogbericht | 07-01-2016 | Redactie

Een PLG is een klein team van docenten dat regelmatig bij elkaar komt om op een gestructureerde manier kennis en ervaring te delen rondom een bepaald thema. Dat doen ze om het onderwijs en/of de school te verbeteren. Het team test ideeën, ontwikkelt producten en organiseert regelmatig feedback.

Geknipt voor een PLG

De aanleiding voor het schrijven van het boek, was een project rondom de begeleiding van startende leraren op de TU Delft van Bruggink en de universiteit Leiden (ICON). Bruggink zocht naar een passende vorm voor de uitvoering van dit project. Het moest geen klassieke cursus worden, waarin kennisoverdracht eenrichtingverkeer is. Bruggink zocht naar interactie in de vorm van een PLG. ‘Veel scholen hebben al veel ervaring met de begeleiding van startende leraren. Onze aanpak leende zich er goed voor om die kennis boven tafel te krijgen en om te zetten in concrete resultaten.’ 

Hoe doe je dat?

Het boek van Bruns en Bruggink is niet de enige publicatie over PLG’s. Het is echter wel het enige praktijkboek. Bruggink: ‘Veel andere boeken gaan over theorie, strategie of zijn bedoeld voor bestuurders. Wij hebben gemerkt dat er veel behoefte is aan een praktische aanpak. Denk aan begeleiding, aanbrengen van structuur, en de efficiënte uitwisseling van kennis en ervaring.’

Vijf fasen

Die aanpak, zoals beschreven in het boek, werkt als volgt. Nadat het gezamenlijke thema en doel van de PLG is vastgesteld, komen de deelnemers eens per drie of vier weken bij elkaar. De kern van deze bijeenkomsten bestaat uit vijf fasen:

• Stand-up: de teamleden vertellen wat ze sinds de vorige bijeenkomst hebben gedaan. Bijvoorbeeld het toepassen van een concept in de lespraktijk. Ook vertellen ze welke hindernissen ze daarbij zijn tegengekomen.
• Exploreren: de deelnemers verkennen het thema van de huidige bijeenkomst op basis van eigen kennis en ervaring.
• Condenseren: inventarisatie van de belangrijkste bevindingen uit de exploratiefase. Wat zijn de belangrijkste bevindingen en conclusies? Waar willen de deelnemers mee verder? 
• Maken: de deelnemers maken een product dat bruikbaar is in de lespraktijk van de leraar of de praktijk van de docentbegeleider of school. Bijvoorbeeld een lesplan, lesmateriaal of een protocol om pestgedrag tegen te gaan. Het kan ook een video of poster zijn om de omgeving te betrekken bij het onderwerp of feedback te krijgen van bijvoorbeeld collega’s, schoolleiding of leerlingen.
• Retro(spectief): hoe verliep de samenwerking en wat vinden de deelnemers van het opgeleverde product? Wat kunnen ze verbeteren?

Werkvormen

In elke bijeenkomst worden meerdere werkvormen toegepast, die ervoor zorgen dat er efficiënt wordt gewerkt. Bruggink: ‘Er zijn werkvormen voor verschillende situaties. Zo kun je de “vissenkom” goed toepassen om te exploreren. Twee personen voeren een gesprek over een bepaald onderwerp. Andere deelnemers luisteren en maken aantekeningen. Als een van hen iets wil zeggen, neemt hij of zij de plaats in van een van de gesprekspartners. De “vissenkom” voorkomt een discussie, waarin niet iedereen aan bod komt. Het is een verdiepend gesprek tussen twee mensen waar iedereen wat van kan leren. Een andere mooie werkvorm is de “gouden cirkel” van Simon Sinek. Die kun je goed kunt toepassen om het “waarom” van concepten boven water te halen. Waarom wil je bijvoorbeeld ICT in de klas gebruiken?’

Tips voor begeleiders

De auteurs bieden ook een concrete aanpak voor begeleiders van PLG’s. Hoe zorg je voor een goede structuur? Hoe organiseer je feedback en hoe laat je de deelnemers de agenda bepalen? En hoe kun je de gemeenschap laten groeien? Ook bevat het boek handige tips om teams samen te stellen en om het effect van de resultaten te meten. ‘Starten met een professionele leergemeenschap’ is te koop in de betere (online) boekhandel.