Maak kennis met Wouter, Leraar van het Jaar (PO)

Weblogbericht | 01-04-2016 | Redactie

Tekst en foto’s: Tirzah Schnater

Vorige week was hij ziek, en dus begroet Wouter Siebers zijn klas extra enthousiast als we binnenkomen om een foto te maken. ‘Ik had ze gemist.’ Groep 8 van de Caeciliaschool in Amersfoort is overduidelijk ook blij hem weer te zien. Er worden over en weer grapjes gemaakt.  
Vandaag is het dinsdag en staat Wouter niet voor de klas, maar werkt hij als gedragsspecialist. Een aantal jaar geleden heeft hij daarvoor de master Special Education Needs (SEN) gedaan. ‘Sinds dit jaar kom ik bij alle collega’s in de klas. Het doel is de sociale veiligheid te waarborgen. Daar heeft onze school de nadruk op gelegd. We willen een open cultuur, waarin problemen benoemd en opgelost kunnen worden.’

Gereedschapskist goed gevuld door master

Zo’n master zou hij iedereen gunnen, vertelt Wouter later in een van de kantoorruimtes van de school –  want daar praat het rustiger. ‘De master leert je te kijken naar je eigen leraargedrag en direct toe te passen wat je anders kan doen. Ik ging van onbewust bekwaam naar bewust bekwaam. Een groep kinderen op een goede manier samen laten werken lukte me altijd wel. Dat deed ik vanuit gevoel, maar nu kan ik woorden geven aan dat gevoel. Die woorden kun je echt goed inzetten bij gesprekken. Mijn gereedschapskist is dankzij de master enorm goed gevuld, met theorie en toepassingen. Ik pas in mijn lessen ook mijn eigen woorden en gedrag aan op wat ik zie bij de leerlingen. Als het bijvoorbeeld onrustig is en ze er niet echt bij zijn, kijk ik direct wat ik in mijn eigen leerkrachtgedrag kan veranderen.’

Goed vertellen over het vak

Lesgeven zat er al vroeg in bij Wouter. Zijn moeder was en is nog steeds lerares. ‘Ik vind het ontzettend knap van mijn moeder dat ze na al die jaren nog steeds met evenveel passie en plezier lesgeeft in groep zes en zeven. Het onderwijs zit haar echt in het bloed. Vroeger hielp ik vaak mee op school. Dat heeft wel een basis gelegd denk ik. Ik wist wat het inhield. Als kind al wilde ik of het onderwijs in of de media. Werken bij Het Jeugdjournaal of Het Klokhuis bijvoorbeeld, educatieve programma’s maken.’ Misschien is het wel mede omdat Wouter goed kan vertellen over zijn vak, dat hij Leraar van het Jaar werd.

Elke dag leuk in de klas

Wouter werd door zijn eigen leerlingen genomineerd voor Leraar van het Jaar. Als redenen noemden ze dat ze zichzelf kunnen zijn bij hem, dat hij humor heeft, goed uitlegt en dat ze het elke dag leuk hebben bij hem in de klas. ‘Een eer hoor, om dat te horen.’ Dat kinderen zich écht veilig kunnen voelen in de klas, dat typeert zijn stijl wel, vindt Wouter. ‘Ik nam een keer een klas over, waar ik al gauw merkte dat één meisje totaal genegeerd werd. Niet gepest, maar er werd gewoon niet tegen haar gesproken. Thuis heb ik daarover nagedacht, wat zou ik doen? Ik heb toen dat meisje eerst mijn vertrouwen gegeven en gezegd: “Er is iets aan de hand en je kunt het me vertellen”. Eerst zei ze van niet, maar na drie dagen kwam ze huilend bij m’n bureau. Daarna heb ik de groep er deelgenoot van gemaakt, en heel open gevraagd: ‘Hoe gaan jullie dit oplossen?” Ik wilde dat de klas het zelf deed. Na een tijdje werd het meisje weer in de groep opgenomen.’ 

Hoe beter de sfeer, hoe minder moe

De rol van Leraar van het Jaar brengt een drukke agenda met zich mee. Zo zat Wouter begin van de week bij een sessie over werkdruk in het onderwijs, die de staatssecretaris organiseerde naar aanleiding van de uitzending van De Monitor die bij veel leraren een snaar had geraakt. Werkdruk is ook Wouter niet onbekend. Hij pakt het aan door veel aandacht te besteden aan veiligheid en vertrouwen in de klas. ‘Hoe moe je bent als het drie uur wordt, als je de administratie nog moet doen, hangt vooral af van hoe zwaar je dag is. Hoe beter de sfeer in de klas, hoe minder moe je bent. Er zijn bijvoorbeeld kinderen die door de klas heen praten of veel negatieve aandacht vragen. Als die geen begeleiding krijgen, geeft dat heel veel onrust’. 

Vertrouwen in je eigen expertise

Wat daarbij ontzettend belangrijk is, vervolgt Wouter, is vertrouwen in je eigen expertise. ‘Leraren zijn soms maar een volgzaam volkje. Ik zeg: “Doe het op je eigen manier.” Er zijn bijvoorbeeld veel systemen die differentiëren makkelijker zouden moeten maken, maar die bieden vaak schijnzekerheid, vindt Wouter. ‘Ik ben geen voorstander van het sterrensysteem dat gebruikt wordt om drie niveaugroepen aan te geven. Kinderen vinden niet alles makkelijk of alles moeilijk aan een vak. Dat verschilt enorm. Je denkt aan de onderwijsbehoefte van alle kinderen te voldoen, maar uiteindelijk zitten veel kinderen in een verkeerde groep. Zelf werk ik graag met wisbordjes. Geef een bondige instructie, en vraag dan of ze middels de bordjes het antwoord willen geven. Dat heet: controle van begrip. Dan zie je meteen: die begrijpt het, die niet. En daarop ga je verder.’

Leerlingen een stap verder brengen

Het mooiste van leraar zijn vindt Wouter leerlingen een stap verder brengen, zowel cognitief als sociaal-emotioneel. ‘Het leuke aan groep acht is dat je de leerlingen naar de middelbare school leidt. Ze maken zich los. De groep gaat uit elkaar. Dat is moeilijk. Je moet dus stevig inzetten op de groepsdynamiek. Daarnaast moet je ervoor zorgen dat de kinderen met het juiste advies de deur uitgaan. Je staat echt aan de basis van hun verdere ontwikkeling, en hebt daar een groot aandeel in, zeker omdat de thuissituatie niet altijd optimaal is. Het allermooiste is als een leerling een jaar later terugkomt en vertelt hoe leuk en naar zijn zin hij het heeft op de nieuwe school.’ 

Drie stokpaardjes

Het zwaarst is als er dingen gebeuren die je aan het hart gaan, die je niet los kunt laten. ‘Als ouders bijvoorbeeld vast blijven houden aan hun eigen standpunt voor het advies naar de middelbare school. Of als er een instantie nodig is, maar de wachttijd is ontzettend lang. Kortom: als ik niet kan voldoen aan de onderwijsbehoefte van een kind. Dat frustreert. Ik blijf dan zoeken naar een oplossing of ik blijf de ouders proberen te overtuigen, terwijl ik weet: laat het los.’ 
Als Leraar van het Jaar heeft Wouter drie stokpaardjes. Op nummer één staat natuurlijk de sociale veiligheid op school: sociaal emotioneel leren en gedragspreventie. ‘Ik ben heel erg blij met de wet sociale veiligheid. Ik zie dat het werkt en zou OCW willen vragen extra focus te leggen op de kracht van die wet.’ Als tweede wil hij dat leerkrachten PO meer worden betrokken bij de implementatie van passend onderwijs.  ‘Leerkrachten in een vroeg stadium betrekken bij de vraag: “Wat kunnen wij als school aan en wat hebben we nodig om bepaalde leerlingen het onderwijs te kunnen geven dat ze nodig hebben?” Wacht niet met dit gesprek tot een leerling zich aanmeldt’. Het derde stokpaardje: meer mannen in het primair onderwijs. Wouter vindt dat het carrièreperspectief in het onderwijs te wensen overlaat. Daarnaast merkt hij dat het beeld van het beroep niet reëel is. Het is veel leuker dan mensen denken! ‘Hierin kan ik een rolmodel zijn, ik geef er al gastcolleges over op de Hogeschool Utrecht om te laten zien: “Er is ruimte voor ambitie, er is ruimte om door te groeien.’”
En toch worstelt ook Wouter met zijn toekomstplannen. ‘Ik ben er heel erg voor dat goede leerkrachten voor de klas moeten blijven staan, en ik heb nu een specialiteit, namelijk gedrag. Maar toch weet ik niet goed waar ik nu nog heen wil en kan groeien. Gelukkig is het onderwijs zó mooi, er valt nog genoeg te ontdekken!’