Hoe lerarenopleidingen zorgen voor een goede match met studenten

Weblogbericht | 19-02-2016 | Redactie

1 Waarom zijn jullie gestart met matching van aankomende studenten?

Robert Viëtor: ‘We willen in de opleiding vanaf dag 1 starten met een groep studenten met een goed basisniveau, zodat je meteen stevig aan de slag kan. Dat is nodig, want leraar is een ontzettend uitdagend beroep. Je moet snel kunnen denken én snel kunnen handelen. Scholen vragen tegenwoordig een behoorlijk niveau, zowel qua kennis, vaardigheden en houding. De combinatie van die drie is veel zwaarder dan vroeger.'

Alessandra Corda: ‘We kijken bij ons aan de tweedegraads lerarenopleiding Engels (HvA) niet zozeer of je ‘geschikt’ bent voor het beroep; het blijkt namelijk heel lastig om hiervoor een procedure te ontwikkelen. De numerus fixus hebben we in eerste instantie ingevoerd om alle studenten goede stageplaatsen te kunnen garanderen. Het neveneffect is dat, omdat er een drempel is, studenten beter nadenken over hun studiekeuze. Veel studenten willen ‘iets met Engels’ doen en kiezen daarom voor deze lerarenopleiding. Maar het gaat echt om lesgeven; je loopt al stage in het eerste jaar. Voor veel studenten is dit een harde confrontatie.’

2 Hoe matchen jullie aankomende studenten?

Alessandra Corda: ‘Aan de Hogeschool van Amsterdam begin je met een vragenlijst over motivatie. Geen toets, maar een manier om te kijken of de opleiding echt bij je past. Daarna krijg je een thuisopdracht: je leest een Engelstalig artikel over een didactisch onderwerp en beantwoordt daarover enkele vragen. Vervolgens maak je een korte videopresentatie, waarin je in het Engels iets vertelt. Pas als je deze hebt geüpload in onze besloten omgeving, krijg je een uitnodiging voor de selectiedag. Tijdens deze dag volg je een college en krijg je een schriftelijke toets. Zo krijg je een realistisch beeld van hoe het is om bij ons te studeren.’

Robert Viëtor: ‘Het maken van een filmpje vragen we ook van de kandidaten aan de Hogeschool van Leiden. Dat hebben we “afgekeken” van Amsterdam. Maar wij combineren het met een korte snuffelstage van twee dagen op een school. Je ervaringen leg je vast in een video van twee minuten. Zo krijgen studenten een realistischer beroepsbeeld. Bovendien kunnen wij alvast beoordelen hoe iemand presenteert en reflecteert. Tot slot volgt een persoonlijk gesprek met twee lerarenopleiders. Zij brengen een advies uit: positief of negatief.’

3 Wat is het resultaat van deze intakemethodes?

Robert Viëtor: ‘Toen we drie jaar geleden begonnen met deze intakemethode viel zo’n twintig procent van de aanmeldingen af. Dat is inmiddels gedaald naar 14 procent. Dat komt deels doordat de intake zelf een drempel is: je begint er niet zomaar aan. En dat is precies onze visie: je wandelt niet zomaar een lerarenopleiding binnen. Het is een pittige opleiding en een uitdagend beroep. We maken daarom eerst serieus kennis met je om te kijken of het echt bij je past.’

Alessandra Corda: ‘Ook in Amsterdam merken we dat de selectie op zich al selecterend werkt: de eerste keer vulden van de 350 aanmeldingen in Studielink er slechts 250 de vragenlijst in. Alleen die stap hield al 100 studenten tegen. En bij de volgende stap, de thuisopdracht en de videopresentatie, vielen er weer 80 studenten af. Uiteindelijk haalden 166 studenten de eindstreep van de selectiedag. Daardoor bleven we zelfs onder numerus fixus van 220 plekken; en kon iedereen die zo ver was gekomen automatisch worden geplaatst.’

4 Jullie doen onderzoek naar de effecten van selectie. Wat blijkt daaruit?

Alessandra Corda: ‘We zien in Amsterdam dat de resultaten op de selectietoetsen voorspellende waarde hebben voor studiesucces en uitval in de propedeuse. Studenten die goed scoren tijdens de selectie hebben een grotere kans om meer studiepunten te halen en een kleinere kans op uitval. Maar ook de studenten die minder goed presteerden tijdens de selectie, deden het in de opleiding niet zo slecht. Alleen de studenten die last-minute binnenkwamen omdat er nog plekken over waren, en de selectieprocedure konden overslaan, hadden beduidend meer moeite met de studie.’

Robert Viëtor: ‘De Hogeschool van Amsterdam is hierin vrij ver. Maar vergelijkend parallel onderzoek naar goede instrumenten voor intake en selectie bestaat nog niet. Daar komt nu verandering in: afgelopen januari is namelijk een landelijk onderzoek gestart bij pabo’s en tweede- en eerstegraads lerarenopleidingen uit het hele land. Acht onderwijsinstellingen leveren data aan, zodat we de effecten van verschillende intake- en selectiemethodes kunnen vergelijken. Straks weten we dus nog beter wat goed werkt en wat niet.’ 

5 Hoe delen verschillende lerarenopleidingen hun kennis?

Robert Viëtor: ‘Vanuit een soort professionele nieuwsgierigheid hebben acht lerarenopleidingen elkaar opgezocht. We hebben samen de ‘Voorlopersgroep Verhogen kwaliteit instroom’ gevormd: een netwerk van lerarenopleiders en onderzoekers die van elkaar willen leren. Twee, drie keer per jaar komen we bij elkaar om ervaringen uit te wisselen. Daarnaast nemen we af en toe een kijkje bij elkaar, om in de praktijk te zien wat goed werkt. Innovatie krijg je pas echt voor elkaar als je dat met de hele keten doet.’

Alessandra Corda: ‘De voorlopersgroep is ook nauw betrokken bij de voortgang van het landelijke onderzoek naar selectie en intakemethodes. Zo kunnen de lerarenopleidingen al tussentijds horen wat de eerste resultaten zijn. Wat werkt goed en wat niet? Iedere keer dat we bij elkaar komen leren we meer over hoe we studenten het beste kunnen begeleiden en hoe we zorgen voor een goede studiekeuze. Heel informeel, maar ook heel informatief.’

Meer informatie

De bijeenkomsten met de eerste resultaten van het onderzoek naar selectie en selectie-instrumenten zullen breed toegankelijk zijn voor (leraren-)opleidingen in het hoger onderwijs. Heb je interesse? Neem dan contact op met Alessandra Corda via a.corda@hva.nl.