Rotterdamse onbevoegde docenten terug naar school voor opleiding op maat

Weblogbericht | 23-04-2015 | Redactie

Dertig procent van de lessen in het Rotterdamse onderwijs wordt door onbevoegde leraren gegeven. Zeven procent van de docenten is nog niet compleet bevoegd en 23 procent geheel niet bevoegd. Daarom wil de havenstad het aantal bevoegde docenten vergroten. Hiervoor heeft het Platform Onderwijsarbeidsmarkt Rotterdam het project Maatwerk in Opscholing opgezet. Het gaat om doorstroom van leerkrachten van het primair onderwijs naar het vmbo en opscholing van on(der)bevoegde docenten tot de tweedegraads en eerstegraads bevoegdheid. Dit project had als doel 90 docenten (op) te scholen tot een passende bevoegdheid, maar is zo'n groot succes dat inmiddels sprake is van bijna een verdubbeling van dit aantal.

Extra tijd en begeleiding

Het ministerie van OCW en de gemeente Rotterdam ondersteunen het initiatief financieel. In eerste instantie bood het project de scholen de mogelijkheid om docenten extra tijd en begeleiding te geven om hun studie tot een goed einde te brengen. In totaal maken 168 onbevoegde docenten gebruik van deze mogelijkheden. Hieruit ontstond meer: het tweede belangrijke onderdeel van dit project is dat het Instituut voor Leraren van de Hogeschool Rotterdam nu ook maatwerktrajecten aanbiedt voor onbevoegde leraren die vijf jaar of langer voor de klas staan maar nog niet beschikken over een tweedegraads onderwijsbevoegdheid. De aanmeldingen voor deze trajecten zijn nog in volle gang. 

Vmbo's in Rotterdam

Er zijn verschillende redenen voor het relatief grote aantal onbevoegde leraren in Rotterdam, zegt projectleider Christa Thoolen. ‘Hier in Rotterdam hebben we relatief veel vmbo-scholen. Daar is lesgeven topsport. Sommige docenten houden er binnen vijf jaar mee op, blijkt uit landelijk onderzoek. Maar de lessen moeten wel doorgaan. Hiervoor zijn destijds in Rotterdam verschillende oplossingen gevonden.

Sommige schoolleiders bieden goede stagiairs een baan aan. Dat is mooi, maar in de praktijk zijn deze docenten zo druk met het lesgeven, dat hun studie er vaak bij inschiet. We zien ook dat veel vmbo-scholen docenten uit het primair onderwijs werven. Zij hebben weliswaar pedagogisch-didactische kwaliteiten, maar ze zijn niet bevoegd om les te geven in het voortgezet onderwijs.’ 

‘Van de Onderwijsinspectie krijgen de scholen met onbevoegde docenten een of twee jaar dispensatie, maar daarna houdt het op’, vult Rob Elgershuizen aan. Hij is directeur van het Instituut voor Leraren binnen de Hogeschool Rotterdam. ‘Dan moeten de on(der)bevoegde docenten vertrekken. Niet goed voor hen en niet goed voor de school.'

Oplossingen

Om het probleem op te lossen zijn twee dingen nodig. Faciliteiten op school, zodat onbevoegde docenten hun werk beter kunnen combineren met hun studie. En een aantrekkelijk opleidingstraject aan de Hogeschool of universiteit. Met financiële steun van het ministerie van OCW en de gemeente Rotterdam werd het project Maatwerk in Opscholing gestart.

Thoolen besprak met onder meer Rob Elgershuizen hoe de lerarenopleiding voor onbevoegde docenten aantrekkelijk kan worden gemaakt. ‘Als je al jarenlang voor de klas staat en goede beoordelingen krijgt of misschien al teamleider bent geworden, sta je niet te springen om vier jaar te studeren’, zegt Elgershuizen. ‘En dat is wellicht ook niet nodig. Aan de hand van een aantal criteria bepalen we per docent wat hij of zij in huis heeft. We toetsen bijvoorbeeld vakkennis en kijken naar andere factoren, zoals beoordelingen. Vervolgens bepalen we voor welke onderdelen uit ons curriculum hij of zij vrijstelling kan krijgen. Afhankelijk van het niveau, kan de gemiddelde docent in 2,5 jaar zijn of haar diploma halen.’

Geen "feestje"

Elgershuizen benadrukt dat het korter studeren “geen feestje” is. Studenten “op maat” moeten aan dezelfde afstudeereisen voldoen als studenten die de volledige – vierjarige - opleiding volgen. 'Soms leidt dat tot frustratie bij schoolleiders en leerkrachten. Bijvoorbeeld omdat de school vindt dat de docent het zo goed doet in de praktijk, dat zij vinden dat het in twee jaar moet kunnen.’

Thoolen bezocht alle scholen in de havenstad om voorlichting over het programma te geven. Directeuren en docenten reageerden positief. ‘Ze zien in dat onbevoegde docenten geen goede oplossing zijn voor de lange termijn en willen er graag wat aan doen’, zegt zij. 

Meer informatie

Het project Maatwerk in Opscholing is onderdeel van een programma dat uit drie projecten bestaat: Maatwerk in Opscholing, Begeleiding starters en professionalisering docenten en Digitale didactiek. Dit programma van het Platform Onderwijsarbeidsmarkt Rotterdam beoogt kwantitatieve en kwalitatieve lerarentekorten terug te dringen en wordt gesubsidieerd door OCW. Zie de site van het Platform voor meer informatie. Of neem contact op met de programmamanager Annet Dries via annet@annetdries.nl