Hoe leef je met elkaar samen? Ook daarover praat je met je leerlingen

Weblogbericht | 12-07-2016 | Redactie

Wat is bildung?

Een leraar moet stevig in zijn schoenen staan om in lastige situaties het gesprek aan te gaan met de leerlingen. Hij of zij dient daarvoor kennis te hebben van de achtergronden van de opvattingen die de leerlingen hebben, hoe deze standpunten creatief kunnen worden verbonden met wat maatschappelijk aanvaardbaar is en wat wenselijk is. ‘Bildung moet een onderdeel worden van het beroep’, gaf Dick de Wolff, directeur van de faculteit educatie van Hogeschool Utrecht, in zijn openingswoord aan. ‘Het moet geen vakje worden, en dus geen uren krijgen, maar juist een constante dialoog over wie waar staat. Ook docenten zelf moeten zich dat continu afvragen. Wat betekent het voor mezelf, maar ook voor het team waarin ik werk.’

Denkkader

Bewustwording van waar je staat, welke positie je (onbewust) inneemt, kwam in vergelijkbare vorm ook terug in de workshop van Bart Brandsma. Brandsma ontwikkelde een denkkader waarmee duidelijk wordt welke vormen van polarisatie er bestaan, welke rollen mensen daarbij kunnen innemen en hoe de verschillende kampen nader tot elkaar kunnen worden gebracht. Leraren zouden dit kader kunnen gebruiken als handreiking bij situaties in de klas waarbij polarisatie ontstaat.

Een aanwezige lerares vroeg zich af hoe zij zich moest opstellen bij een situatie waarin een van haar leerlingen een extreme mening uit. Brandsma gaf aan dat dit in principe verschilt per situatie. ‘Belangrijk is wel dat je niet de discussie aangaat, dat kan voor escalatie zorgen. De invalshoek van de discussie veranderen is een eerste stap. Je moet niet discussiëren over identiteit, daar kom je niet uit. Het gesprek moet gaan over de gemeenschappelijke waarden die de tegengestelde polen hebben. Daarnaast moet je de toon van het gesprek veranderen, mediative behaviour wordt dat ook genoemd. Door met empathie de verschillende kampen aan te spreken, verhoog je de kans om te komen tot een dialoog.’

Bildung als standaard

Bidung hoort verweven te zijn door het hele onderwijs. Elke leraar moet zich hier bewust van zijn en er actief aandacht aan besteden. Verschillende workshops gaven een inkijkje in wat er momenteel op het gebied van Bildung al gedaan wordt. Zo is er onder meer een opleiding van InHolland waar interreligieus les wordt gegeven. Hier probeert men de leerlingen zich bewust te laten worden van hun eigen geloof, om zo een open houding te creëren ten opzichte van andere geloofsovertuigingen. ‘Een erg interessant concept’, geeft een middelbare school-lerares aan. ‘Ook op onze school maken we mee dat gelovige leerlingen het lastig vinden zich te verplaatsen in een leerling met een ander geloof. Door bewustwording te creëren en de geloofsovertuigingen niet tegenover elkaar te stellen, maar juist te laten versterken, ontstaat meer begrip en respect voor de ander.’

Aandacht

Extremisme bij leerlingen krijgt de laatste tijd veel aandacht. Tot tevredenheid van veel leraren. ‘Ik merk het in mijn klas ook steeds vaker’, vertelt een basisonderwijs-leerkracht. ‘Mijn leerlingen begrijpen soms maar half wat ze roepen, maar horen van alles om zich heen. Ik denk dat veel leraren niet weten hoe ze dit het beste aan kunnen pakken. De inzichten die je krijgt op deze conferentie zijn wellicht niet direct toepasbaar, maar bieden hier en daar wel handvatten. Bovendien is het prettig om te merken dat ook minister Bussemaker er veel aandacht aan schenkt. Iedereen is zich ervan bewust dat dit onze aandacht verdient.’ Door die aandacht kunnen huidige én toekomstige leraren werken aan bildung en kunnen zij op termijn ook een bijdrage leveren aan de bildung van hun leerlingen.