Weblogbericht | 19-09-2016 | Redactie

Brochure

Genoeg reden om ervoor te zorgen dat kleuters soepel doorstromen van groep 2 naar groep 3. Maar hoe doe je dat? Goed nieuws: er zijn heel veel mogelijkheden om kleuters succesvol te laten doorstromen. Dat staat in de onlangs verschenenbrochure ‘Doorstroom van kleuters – is het kind klaar voor groep 3 of is groep 3 klaar voor het kind?’ De publicatie is een uitgave van het ministerie van OCW en de PO-raad en geschreven door onderzoeksbureau Oberon, het ITS en het Kohnstamm Instituut. Ook hebben veel leraren wetenschappers aan de brochure meegewerkt.

In circa vijftig pagina’s geven de auteurs een overzicht van onderzoek naar kleuterbouwverlenging en het beleid van OCW en de Inspectie. Ook geven ze tips om eigen doorstroombeleid op te zetten en delen ze tal van inspirerende praktijkvoorbeelden om de aansluiting met groep 3 te verbeteren en kleuterbouwverlenging te voorkomen.

Onderzoek naar kleuterbouwverlenging

Over het nut van kleuterbouwverlenging bestaan twijfels. Verschillende onderzoeken laten zien dat de meeste kinderen die groep 2 over doen daar hooguit tijdelijk van profiteren. Dit geldt zowel voor de leerprestaties als voor de sociaal-emotionele ontwikkeling. Kleuters ontwikkelen zich in sprongen. Wat kleuters de ene week niet kunnen, pikken ze de volgende week wel goed op. Soms zijn ze bijvoorbeeld in december plots klaar om naar groep 3 te gaan. Dan is het zonde om ze een jaar langer in groep 2 te houden, en deze kinderen niet direct de uitdaging bieden die ze nodig hebben.

Speelser onderwijs

Op veel scholen is groep 2 heel speels en groep 3 heel schools. Daardoor vinden ouders en leraren de overstap voor kleuters vaak te groot. Onderwijskundigen pleiten dan ook al enkele jaren voor speelser onderwijs. Een adaptieve onderwijsaanpak, afgestemd op de behoeften van jonge kinderen. Groep 3 moet zich aan het kind aanpassen in plaats van het kind aan groep 3. En dat kan ook. Scholen kunnen hun onderwijs flexibeler indelen, waardoor kinderen makkelijker aansluiting vinden in groep 3.

Beleid en Inspectie

Vaak denken scholen dat dat niet kan of mag, terwijl er meer dan genoeg ruimte is voor flexibiliteit. Er zijn ook andere misverstanden. Zo denken scholen wel eens dat de Inspectie een bepaalde methode verplicht in groep 1 en 2. Of dat kleuters pas naar groep 3 mogen als ze een bepaald aantal letters kennen.

De handreiking laat zien dat er meer vrijheid is dan scholen zouden denken. De Inspectie kijkt of scholen een passend onderwijsaanbod realiseren, dat aansluit op de behoefte van kinderen. Ook gaat de Inspectie na of scholen een beredeneerde keuze maken voor doorstroming naar de volgende groep.

Lessen zelf vormgeven

Dit betekent dat scholen hun lessen zelf mogen vormgeven. Ook mogen ze eigen procedures voor doorstromen naar groep 3 opstellen. In de handreiking staat hoe je dit kunt doen. Daarbij benadrukken de auteurs het belang van een goede dialoog in het team. Het is essentieel dat leerkrachten dezelfde taal spreken. Vaak hebben de docenten uit de onderbouw en de middenbouw een verschillende visie op leren en/of kijken ze anders naar de ontwikkeling van leerlingen. Het is dan ook belangrijk te weten of iedereen hetzelfde bedoelt en dezelfde criteria hanteert. Daarbij moet de brede ontwikkeling van kinderen voorop staan, geen smalle blik op leeropbrengsten of cognitieve vaardigheden. De brochure bevat een handige checklist voor teambesprekingen. Door gezamenlijk een plan van aanpak te maken voor de doorstroom naar groep 3 en criteria op te stellen voor kleuterbouwverlenging, ontstaat een gedragen visie op de doorgaande ontwikkellijn voor jonge kinderen.

Uit de praktijk

Veel scholen ondernemen allerlei activiteiten om ervoor te zorgen dat kleuters goed kunnen doorstromen naar groep 3. De brochure laat mooie voorbeelden zien. Van het systematisch volgen van de ontwikkeling van kinderen en inbouwen van spelelementen in de klas tot extra tijd voor ondersteuning. Van maatwerk leveren tot flexibele overgangsmomenten bieden. Zo voert een school een maal per tien weken een gesprek met ouders en leerling om de ontwikkeling van het kind in kaart te brengen en daarop in te spelen. Een andere onderwijsinstelling integreerde spelelementen in de lessen in groep 3. Je kunt ook leerlingen van groep 2 en 3 samenvoegen. Op een van de scholen beginnen de leraren met een gezamenlijke taal- of rekenles, waarna ze enkele spelactiviteiten met de jongste kinderen doen.

Meer informatie

Op de website Onderwijs in Cijfers kun je een analyse vinden van kleuterbouwverlenging in Nederland, met aandacht voor regionale verschillen en samenhang met schoolkenmerken. Op de website van DUO Open Onderwijsdata is een databestand gepubliceerd met per school het aantal vertraagde leerlingen in de afgelopen vier jaar.