Lerares van het Jaar Rachel Baan (VO): ‘Connectie met de leerlingen is het leukste dat er is’

Weblogbericht | 03-02-2016 | Redactie

‘Mevrouw Baan, kunt u even komen? Mevrouw Baan, ik snap het niet! Mevrouw Baan, doe ik het zo goed?’ Uit alle hoeken van het technieklokaal op het Insula College in Dordrecht waar Rachel Baan vanmorgen lesgeeft, komen stemmen van 14- en 15-jarige vmbo-leerlingen. In groepjes van vier maken ze een opdracht: een stekker aan een snoer zetten aan de ene tafel. Een aan-/uit-lampje met een sensor aan de andere.

“Mevrouw Baan” heeft het er behoorlijk druk mee, maar geduldig en oplettend gaat ze van leerling naar leerling om ze op het juiste spoor te zetten. Regelmatig moet ze ook iemand corrigeren die te hard schreeuwt of de les op een andere manier verstoort. De concentratieboog van de leerlingen is kort, dus ze moet haar hoofd er flink bij houden. Als de opdracht af is, laten de leerlingen het zien, krijgen ze een cijfer en tekent Rachel, of haar collega Marco, het af in de computer. Op naar de volgende opdracht. 

“En dan zeker voor een klas voor pubers staan!”

Toen ze docent besloot te worden, had Rachel Baan niet verwacht in deze vmbo-klas te staan. ‘Na mijn studie technische wiskunde en informatica rolde ik de ICT in, en werkte ik jarenlang bij Boskalis. Ik vroeg me meer en meer af: voor wie doe ik het nu eigenlijk? Mijn moeder, sociaal cultureel werker in een buurthuis, riep al jaren: “Jij moet het onderwijs in”. “En dan zeker voor een klas vol pubers staan!”, riep ik dan. En toch startte Rachel in 2002 als zij-instromer met de lerarenopleiding wiskunde. ‘Eerst dacht ik door te gaan voor mijn eerstegraads. Tot een docent zei: “Nee, niet doen. Jij bent daar veel te creatief voor”. Dat heb je nodig om vmbo-leerlingen, die vaak een korte concentratieboog hebben, maar vooral echte doeners zijn, bij de les te houden.’

Rachel werkt inmiddels al bijna veertien jaar drie dagen in de week bij het Insula College. ‘Twee heel lange dagen van negen tot half vijf, en woensdag drie lesuren. Op vrijdag ben ik aan de slag bij mijn eigen bureau OER: Ooi en Ram Educatief Ingenieursbureau. Dat doe ik samen met mijn Insula-collega Marco Diesman. Samen maken we lesmateriaal voor techniek, informatiekunde en voor het nieuwe vmbo-profiel Dienstverlening en producten.’ 

Rosalina wil onderwaterlasser worden

Het is inmiddels stil in het lokaal, de leerlingen zijn naar hun volgende les vertrokken. Alleen Rosalina is blijven hangen. Ze wil onderwaterlasser worden en staat volgende week tijdens de voorlichting van het Insula met haar eigen aan-/uitlampje, die ze helaas niet bij zich heeft vandaag, maar die veel mooier is dan die hier als voorbeeld in het lokaal staan. ‘Die van mij heeft een afsluitkapje waar de sensor precies uitkomt.’ Ze doet voor hoe het werkt: een lucifer aansteken, bij het lampje houden, dat vervolgens aan gaat en dat je ook weer uit kunt blazen.

Leerlingen zoals Rosalina zijn makkelijk, zegt Rachel. ‘Ze vindt het leuk en ze heeft talent. Er zijn ook stille leerlingen, naast wie je regelmatig even moet gaan zitten. En er zijn er die op een negatieve manier aandacht vragen. De valkuil is die laatste te veel aandacht te geven. Niet doen.’ Het moeilijkste aan lesgeven aan vmbo-ers vindt Rachel dat je er altijd 100% moet zijn. ‘Je kunt niet even rustig opstarten aan het begin van de dag. Op dinsdag- en donderdagavond lig ik regelmatig even te slapen op de bank. Ik heb echt respect voor leraren die vijf dagen werken. Zelf ben ik heel blij met die vrijdag bij mijn bureau. Daar zitten we samen, Marco en ik, en dan komen de plannen, de leuke, nieuwe opdrachten. Zo hebben we sinds kort twee nieuwe opdrachten bedacht voor ons werkboek: een kaartspel met de veiligheidselementen, en een handig opbergdoosje voor dat spel.’ 

Mavo praktijk en mavo theorie

Het leukste aan Rachel haar werk is de connectie met de leerlingen. ‘In het vmbo werk je heel veel aan die band. Die is nog belangrijker dan de lesstof. Als je merkt dat het lukt, heb je de goede dynamiek te pakken. Druk, dat wel, maar je ziet dat ze lekker bezig zijn en dat ze er plezier in hebben. Ik heb een keer een klas ontzettend voor de gek gehouden, dat zal ik nooit vergeten. Tijdens de les kwam ik met een draadraam van een kubieke meter en ik zei tegen mijn leerlingen: “Kunnen jullie kubussen van een kubieke decimeter maken en als het hele draadraam vol is, mogen jullie weg.” Zij gingen er keihard mee aan de slag en hadden er binnen no time zo’n dertig gemaakt. Maar na een tijdje zagen ze dat ze daarmee nog maar een heel klein stukje hadden gevuld. “Ho eens even, dit schiet niet op”, riepen ze. En dán gaan ze rekenen. “Mevrouw Baan, er gaan er dus duizend in!”’

Als Leraar van het Jaar heeft Rachel natuurlijk een missie voor het komende jaar, twee zelfs. ‘Ik wil absoluut iets doen met vrouwen in de techniek. Kijk, de Rosalina’s van deze wereld gaan toch wel, maar er zijn ook meisjes die hun hart niet durven te volgen. En die wil ik helpen. Turkse meiden bijvoorbeeld, die vaak toch voor een veilige weg kiezen en iets in de zorg of met economie gaan doen.’ Haar tweede doel is een positiever imago van het vmbo. ‘De naam vmbo heeft een negatief imago. Mavo niet, misschien moeten we dus met de naam beginnen. Bijvoorbeeld mavo praktijk en mavo theorie. In de eerste zitten dan de huidige leerroutes BBL, KBL en GL, die noem je dan niveau 1, 2 en 3, net zoals in het mbo. En mavo theorie wordt wat nu TL is: de theoretische leerweg. Volgens mij is dit een goed begin.’