Weblogbericht | 26-02-2015 | Redactie

De pabo van Driestar Hogeschool startte samen met een aantal basisscholen een 'werkplaats voor beginnende leraren'. De lerarenagenda vroeg Kees Ritmeester, opleidingsmanager pabo op de Driestar Hogeschool, wat dit voor de starters betekent - wat ze er aan hebben en wat de pabo er vervolgens mee doet.

Wat is die 'werkplaats voor beginnende leraren' precies?

'Driestar heeft samen met een aantal basisscholen werkplaatsen voor startende leraren opgezet. Leraren die één tot vijf jaar geleden hun diploma bij ons gehaald hebben komen bij elkaar in een leergemeenschap die twee jaar samen aan het werk gaat.'

'Afhankelijk van de grootte van de groep ontstaan er binnen de werkplaats één of meerdere coachgroepen. Binnen de coachgroepen vindt bespreking van de actieplannen plaats, worden boeken gepresenteerd, opdrachten uitgevoerd of werk je met elkaars casussen. De coachgroep heeft een begeleider/coach.'

Je eigen actieplan

'De deelnemers werken in koppels, ieder heeft een maatje. Met je maatje reflecteer je op de inhoud, de voortgang en de resultaten van je eigen actieplan. Voor deelopdrachten kunnen soms ook andere koppels worden gevormd.'

Als school ook putten uit de opgedane kennis?

Samenwerkingsverband Driestar, pabo en twaalf basisscholen, is één van de bijna zestig projecten waaraan subsidie is toegekend op grond van de Regeling versterking samenwerking lerarenopleidingen en scholen 2013-2016. Maakt je school geen deel uit van één van de gesubsidieerde samenwerkingsverbanden tussen lerarenopleidingen en scholen (po, vo en mbo), maar ben je wel geïnteresseerd in de kennis die ze de afgelopen jaren hebben opgebouwd? Een lijst met samenwerkingsverbanden vind je bij dit artikel over de 'werkplaats'. Om in contact te komen met een van de samenwerkingsverbanden kunt je een mail sturen naar mailto:muo@duo.nl, zodat je doorverwezen kunt worden naar de juiste
contactpersonen.

Leren van anderen die in hetzelfde schuitje zitten

'We hebben gemerkt dat beginnende leraren het fijn vinden om te kunnen delen en uitwisselen met degenen die dezelfde ervaring opdoen, in en buiten de school. Deze professionele leergemeenschap creëert hiervoor ruimte en biedt de leraar de mogelijkheid om (praktijkgericht) in ontwikkeling te blijven.

'De kern is het samen kunnen delen - professionaliseren buiten je directe schoolcontext. Leraren geven vaak aan: 'Ik werk op een hele fijne school, maar in de 'werkplaats' zitten we allemaal in hetzelfde schuitje, waardoor ik makkelijker dingen zeg dan in mijn eigen school.'

'Daarnaast zijn de beginnende leraren deze vormen van leren gewend op de pabo, die zetten ze nu gewoon door. In veel scholen is dat niet de ´normale´ cultuur.'

Hoe voer je bijvoorbeeld een goed tienminutengesprek?

'Een voorbeeld van een thema waar de beginnende leraren in de werkplaats mee aan de slag gaan is 'oudergesprekken', dat elk jaar rond oktober/november centraal staat. Dat onderwerp heeft meteen de aandacht van elke leraar, want: hoe voer je een goed tienminutengesprek? Hoe deel je met ouders de vreugde die je beleeft aan hun kinderen? Maar ook: hoe ga je om met hele kritische ouders die op jouw stoel gaan zitten?

'Elke leraar neemt zelf een aantal casussen mee uit de praktijk, die we vervolgens uitspelen. Kern van een goed oudergesprek: kruip in de rol van je gesprekspartner. Leraren hebben verschillende keren aangeven dat dit ze enorm geholpen heeft om gesprekken niet te laten escaleren, maar juist om te buigen in hele positieve ervaringen. Zo vonden ze het 'samen', in plaats van het 'tegenover'.'

Nieuw elan gecombineerd met ervaring

'In de werkplaatsen wordt vaak gebruik gemaakt van de expertise die al in het samenwerkingsverband aanwezig is: ervaren leraren die goed zijn in een bepaald thema, of daarin gespecialiseerd zijn, behandelen dat met de startende leraren in de werkplaats.

'Ook worden de startende leraren gekoppeld aan een 'maatje', een ervaren leraar die met de startende leraar optrekt in het schoolleven van alledag.

'Ervaren leraren genieten vaak van het nieuwe elan dat hun school binnenkomt, al vinden ze het soms ook wel wat lastig. Maar met de starters komt er natuurlijk ook nieuwe kennis de school binnen, en daar kan de ervaren leraar dan weer gebruik van maken.

'Een mooi voorbeeld van zo'n positieve nieuwe impuls is dat we gebruik maken van de afstudeerthema´s van startende leraren. Vaak is een leraar op de pabo ruim tweehonderd uur bezig geweest met een inhoudelijk thema, waardoor hij/zij er inhoudelijk vaak meer van weet dan de oudere leraar. Die kan daar dan ook weer wat van opsteken.'

De investering betaalt zich dubbel en dwars uit

Scholen die aan de slag willen met de werkplaatsen moeten volgens Ritmeester wel beseffen: iets nieuws opzetten kost tijd en energie. 'Als eerste moet je met elkaar de werkplaatsen opzetten. Daarnaast heb je dan de uitvoering van de vijf tot acht dagen en de begeleiding van de starters in de scholen zelf. Scholen die hier al veel werk van maakten, zetten hun tijd vooral op een andere manier in.

'De scholen moeten dus wel gemotiveerd zijn. Zij moeten hun starters vijf tot acht dagen vrijmaken. Daarnaast moeten ze bereid zijn schoolopleiders vrij te stellen om in het Train de trainer-concept te stappen.

'Het is dus een arbeidsintensieve klus, maar wel een die zich dubbel en dwars terugverdient.'

Groei en bloei

'Vanaf de eerste keer dat we concreet met de werkplaats begonnen was het gewoon genieten om de energie te zien die jonge leraren hebben. En mooi om leraren te zien gaan voor elkaar - niet alleen waar het lukt, maar ook waar het niet vanzelf gaat.

'Hun beroep is kinderen tot groei en bloei brengen, en dat kan alleen als je zelf groeiend en bloeiend bent. Deze leraren brengen dat voor hun kinderen en voor zichzelf in praktijk.'

Verwacht niet van de startende leraar dat hij/zij ervaren is

We vragen Kees Ritmeester naar tips voor het omgaan met starters. Hij benadrukt dat we niet moeten vergeten dat de beginnende leraar weliswaar startbekwaam is, maar de rest moet leren in de praktijk van alledag.

'Door de toegenomen gedrags- en leerproblematiek in de scholen, stralen basisscholen soms uit dat ze geen startende leraren verwachten, maar ervaren leraren die als het ware het diploma gevaarlijke stoffen al op zak hebben. Je kan van startende leraren echter niet verwachten dat zij dit grote rijbewijs met alle bijbehorende extra aantekeningen - waarmee je vrachtwagens met alle ladingen, ook met giftige en gevaarlijke stoffen mag vervoeren - al hebben.

'Als je van de pabo komt heb je de vaardigheden die nodig zijn om een klas met kinderen te runnen. Echt rijden leer je pas als je in de praktijk aan het werk bent en kilometers gaat maken. Goed omgaan met alle gedrags- en leerproblematiek komt nog later.'

'Om te leren in de praktijk van alledag hebben de beginnende leraren hun team nodig, en hebben ze collega’s nodig die vergelijkbare dingen meemaken als zij. Dan zijn de leercurves van deze starters verrassend steil.'

De pabo beter maken door het begeleiden van starters

'Ons ideaal is dat scholen zelf deze werkplaatsen vorm geven in hun samenwerkingsverbanden en dat wij als experts meedenken/-doen in de opzet en uitvoering.

'En het is niet alleen belangrijk voor de leraren (en dus voor hun leerlingen). Ook voor ons als pabo is het een hele goede leerschool. Door de werkplaats krijgen wij er namelijk zicht op, of wíj onze leerlingen goed hebben voorbereid op het beroep van leraar. Waar ónze kracht zit, en waar ónze lacunes liggen. Zo kunnen wij onze opleiding beter maken. Het is mooi om de kloof tussen theorie en praktijk zoveel mogelijk te dichten, en de ontwikkeling van de oud-pabostudenten ononderbroken te zien doorlopen.'

Wat kan ik als starter in het primair onderwijs van mijn school verwachten qua begeleiding?

In de CAO voor leraren in het primair onderwijs (CAO-po 2014-2015, hoofdstuk 9.9, bladzijde 156) is vastgelegd hoe de begeleiding van startende leraren moet worden vormgegeven.

Leestips

En er zijn nog meer interessante en efficiënte manieren waarop beginnende leraren begeleid (kunnen) worden, ook op het vo. Op Leraar24 vind je meer informatie, of bekijk de video over hoe de coaching van het Christelijk Lyceum in Delft werkte: