Is maatwerk pas echt mogelijk met de nieuwe Wet onderwijstijd (vo)?

Weblogbericht | 16-07-2015 | Redactie

Uit jullie reacties blijkt dat maatwerk meer is dan beschikbare onderwijstijd. Hans Ermans gelooft niet in urennormen. Het gaat om de kwaliteit, niet om de kwantiteit schrijft hij. Pauline Overdevest wijst erop dat de nieuwe regels welkom zijn, zolang de beschikbare onderwijstijd ook echt wordt besteed aan leerlingen en het onderwijs geen eenheidsworst wordt. Tenslotte moeten kinderen tegenwoordig veel te veel voldoen aan een bepaald model, terwijl elk kind anders is. Sandra Mol vindt dat de manier waarop de examens moeten worden afgenomen maatwerk in de weg zit. Je moet flexibel kunnen omgaan met verschillende examens en leerniveaus. En voor Ankie Straathof ligt maatwerk niet zozeer in de flexibilisering van het onderwijs, maar juist in het inhoudelijk spannender maken van de lesstof. Hoe past jullie visie in de nieuwe Wet onderwijstijd?

Vijf vragen beantwoord over de nieuwe Wet onderwijstijd

1. Kan de Wet onderwijstijd (vo) ervoor zorgen dat onderwijs geen eenheidsworst wordt?

Ja! Je krijgt namelijk meer mogelijkheden om je onderwijs beter in te richten en gepersonaliseerd leren aan te bieden. Excellente leerlingen of leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben  kun je bijvoorbeeld vooruit helpen met een aangepast programma.

Je kunt op verschillende manieren variatie aanbrengen in je onderwijsaanbod. Zo kun je variëren in:

• Lesroosters, zodat niet elke leerling dezelfde vakken hoeft te volgen;
• Werkvormen, zodat niet elke leerling op dezelfde manier met de lesstof aan de slag hoeft. Denk aan projecten, stages, afstandsonderwijs of begeleide zelfstudie.
• Het aantal lesuren. Sommige leerlingen hebben genoeg aan minder onderwijstijd. Anderen hebben juist meer onderwijstijd nodig. De nieuwe Wet onderwijstijd geeft daar ruimte voor. Soms heeft een leerling bijvoorbeeld genoeg aan twee in plaats van drie uur Nederlands of natuurkunde. Die leerling kan dat uur aan een ander vak besteden of bijvoorbeeld aan zelfstudie.

2. Hoe kun je flexibel omgaan met verschillende examens en leerniveaus?

Je kunt op individuele basis afwijken van de onderwijstijd. Dit kan door leerlingen bijvoorbeeld minder lessen te laten volgen in een bepaald vak, zodat ze meer lessen kunnen volgen in een ander vak. Dat kan ook een vak op een hoger niveau zijn.
Ook kunnen excellente leerlingen in méér vakken examen doen of eerder examen te doen dan het laatste jaar van de opleiding. Hierdoor kun je de ‘last’ van de examens meer spreiden.

3. Waarom is er een kwantitatieve urennorm?

De urennormen voor onderwijstijd (kwantiteit) zijn gebaseerd op de inhoud van de onderwijsprogramma’s (kwaliteit) en het aantal weken waarin (of dagen waarop) onderwijs kan worden gegeven.

In Nederland kiezen we bewust voor een breed curriculum. Leerlingen moeten veel vakken volgen. Het is belangrijk dat leerlingen voldoende tijd krijgen om de lesstof van al deze vakken tot zich te nemen. Minder onderwijstijd betekent dat hier minder tijd voor is. Er zijn dan immers  minder uren voor bepaalde vakken beschikbaar of er kunnen minder vakken worden aangeboden.

Elke leerling heeft daarom het recht om het aantal uren onderwijstijd volgens de urennorm te krijgen. Dat zorgt voor stabiliteit, zekerheid en helderheid voor alle betrokkenen. Het is echter de pedagogisch-didactische keuze van leraren hoeveel onderwijstijd individuele leerlingen daadwerkelijk nodig hebben en dus krijgen.

4. Kan de nieuwe wet het onderwijs spannender en interactiever maken en meer gericht op de individuele ontwikkeling van leerlingen?

De nieuwe Wet onderwijstijd geeft je veel ruimte om je onderwijs te richten op de individuele ontwikkeling van je leerling en het zo spannend en interactief te maken als jij dat wilt. Je kunt onderwijs bijvoorbeeld aantrekkelijker maken door te differentiëren in het aantal uren dat leerlingen onderwijs volgen. Maar natuurlijk ook door te variëren met de manier waarop je je lesuren vorm geeft.

Dit zijn de uitgangspunten voor onderwijstijd:

Jouw school is verantwoordelijk voor de inhoud, vorm en uitvoering van onderwijstijd.

• Onderwijsactiviteiten moeten worden gegeven onder de pedagogisch-didactische verantwoordelijkheid van een leraar of iemand anders die dit mag doen volgens de wet.
• De medezeggenschapsraad van je school moet vooraf wel instemmen met bepaalde soorten onderwijsactiviteiten als onderwijstijd en het lesuitvalbeleid als de ingeplande onderwijstijd vervalt. Bijvoorbeeld vanwege ziekte van een leraar.

Juist omdat het gaat om maatwerk, kan en wil het Rijk geen landelijke richtlijn geven waarin we precies voorschrijven wat je school wel en niet moet doen. 

5. Tellen Massive Open Online Courses (MOOC’s)^*, Flipping the Classroom^** en e-learning ook mee als onderwijstijd?

Dat kan, als je daar als team van leraren toe besluit en de medezeggenschapsraad ermee instemt. Vanaf komend schooljaar kun je met je school afspreken in hoeverre je van deze online onderwijsvormen gebruik wilt maken. De activiteiten moeten wel onder de verantwoordelijkheid van de school en onder toezicht van een docent worden uitgevoerd, en ze moeten de doelen van het onderwijs dienen.

Bij grote projecten moet de medezeggenschapsraad instemmen met de toekenning van de tijds- en plaatsonafhankelijke activiteit als onderwijstijd. Ook moeten de activiteiten voldoen aan de andere regels voor onderwijstijd (zie de opsommingen bij vraag 4).

^* Een Massive Open Online Course (MOOC) is een online cursus waar iedereen zich voor mag inschrijven. Deelname is gratis.

^** Flipping the Classroom is een organisatievorm van onderwijs waarbij klassikale ‘kennisoverdracht’ wordt vervangen door video’s en andere vormen van online instructie.

Meer informatie

Op deze websites vind je meer informatie over de urennorm voor het vo:

Rijksoverheid.nl

Dossier onderwijstijd (VO-raad)

Leerling2020