Ans Buys: ‘Voorlopers hebben al veel bereikt. De vaart zit erin’

Weblogbericht | 03-02-2016 | Redactie

Toen minister Jet Bussemaker Ans Buys vroeg of ze aanjager wilde worden van de Voorlopersgroepen Lerarenopleidingen, zei ze meteen “ja”. Met bijna 44 jaar ervaring in het onderwijs, waarvan ruim elf jaar als directeur van een lerarenopleiding, heeft Buys een sterke binding met deze onderwijsinstituten. ‘Lerarenopleiders zijn rolmodellen, zij leiden immers de toekomstige generatie leraren op. Het imago van de opleidingen was niet altijd positief. Soms was dat terecht, maar ik zag ook veel mooie initiatieven. Ik wilde die graag beter voor het voetlicht brengen, met elkaar verbinden en zo een bijdrage leveren aan het realiseren van de ambities van de “Lerarenagenda 2013-2020 de leraar maakt het verschil.”

Groen potlood

Voordat Buys als aanjager begon, werkten diverse lerarenopleidingen aan innovatieve projecten, maar ervaringen daarmee werden nauwelijks uitgewisseld. Een mooie uitdaging voor Buys om dat te veranderen. De methodiek van de Voorlopers sprak haar aan. ‘De minister houdt niet van een rood potlood om aan te wijzen waar het misgaat. Ze koos voor het groene potlood om goede praktijken te onderstrepen en opleidingen te vragen hun kennis te delen. Dat werkt. Ook het feit dat het ministerie geen extra geld beschikbaar stelde, sprak mij aan. Lerarenopleidingen waren intrinsiek gemotiveerd, omdat ze zelf al ruimte hadden gemaakt om vernieuwend bezig te zijn. Het schrijven van ingewikkelde projectplannen en daaraan gekoppelde urenregistraties was dus niet nodig. Dat scheelde veel tijd.’

Actuele thema's

Eind 2013 ontvingen alle lerarenopleidingen een brief van de minister met de vraag of ze ervaringen wilden delen rondom thema’s uit de Lerarenagenda waarmee ze zelf al aan de slag waren gegaan. Zesentwintig instituten meldden zich. Daaruit ontstonden tien Voorlopersgroepen rondom actuele thema’s als de lerende school, de lerarenopleider, opleiden in school, kwaliteit van de instroom, passend onderwijs en begeleiding van beginnende leraren. Vertegenwoordigers van de zesentwintig hbo- en wo-lerarenopleidingen kwamen regelmatig bij elkaar om kennis en goede voorbeelden uit te wisselen, te verbreden en te verdiepen.

Kroon op het werk

Als aanjager zette Buys haar ervaring en netwerk in om de Voorlopers te ondersteunen en legde ze verbindingen met andere betrokkenen. Tevens stimuleerde ze de Voorlopers om hun manier van werken en de resultaten daarvan niet alleen met elkaar te delen, maar ook met een groter publiek tijdens conferenties en door publicaties. Met veel waardering spreekt Buys over de bereikte resultaten. Ze ervaart het als een kroon op haar werk dat ze daar als “aanjager” een bijdrage aan heeft mogen leveren. ‘Kijk, je kunt een prachtig schoolgebouw hebben en mooie wervingscampagnes opzetten, maar het is de leraar die het verschil maakt. Daarom is het ongelooflijk belangrijk dat die goed wordt opgeleid en voorlopers elkaar vinden omdat ze hun opleiding steeds beter willen maken’. 

Genoeg "zakelijke vakken"

Gevraagd naar wat als eerste in haar op komt als voorbeeld van een mooi resultaat, noemt Buys de toegenomen belangstelling voor Bildung. ‘We besteden al genoeg aandacht aan “zakelijke vakken”, zoals rekenen en taal. Daar hoort brede vorming rondom kunst, cultuur en ethiek bij. Zeker in deze tijd. Elf hogescholen en universiteiten hebben zich al actief bij deze Voorlopersgroep aangesloten. De royaal “overtekende” conferentie over Bildung afgelopen najaar is hiervan een mooi voorbeeld. Dit voorjaar organiseert deze Voorlopersgroep opnieuw zo’n conferentie. De belangstelling is enorm: bijna alle lerarenopleidingen hebben BIldung nu in hun curriculum opgenomen.’
Buys ziet tot haar groot genoegen dat het aantal mannen op de pabo flink is toegenomen. ‘Ook het basisonderwijs heeft behoefte aan mannelijke leerkrachten. Kinderen beleven de les anders als er een man voor de klas staat. Dat er nu meer jongens kiezen voor de pabo is dus heel goed nieuws. De Voorlopers hebben het curriculum van de pabo nog eens kritisch tegen het licht gehouden. Ze hebben bijvoorbeeld een aantal vakken meer toegespitst op wat mannen interessant vinden, zoals techniek. Ook de “Veel Meer Meester”-campagne, met als hoogtepunt de treinreis, heeft een positief effect gehad. Ik heb die dag veel enthousiaste aankomende meesters gesproken.’

Onderzoek en verbinding

Als aanjager van de Voorlopers heeft Buys zich niet alleen sterk gemaakt voor kennisuitwisseling tussen lerarenopleidingen, maar ook voor de verbinding met sectorraden, koepels en andere organisaties. Zo levert de Voorlopersgroep “Opleiden in School” redactionele bijdragen over dit thema op de websites van de PO-, VO- en MBO-raad. De Voorlopers van “De lerarenopleider” en “ICT” hebben contact met VELON over het actualiseren van functieprofielen van lerarenopleiders . En het NRO onderzoekt op verzoek van de Voorlopersgroep “Kwaliteit van Instroom” hoe onderwijsinstituten studenten op een goede manier kunnen werven, zodat jonge mensen weten wat hen te wachten staat en ze hun opleiding afmaken. 
Buys is groot voorstander van praktijkgericht onderzoek, omdat het belangrijke input kan leveren bij verbeterprocessen. Dat nu bij alle Voorlopersgroepen lectoren betrokken zijn, vindt ze dan ook een mooi resultaat van de afgelopen twee jaar.  

Dynamiek

Kenmerkend voor de aanpak van de Voorlopersgroepen vindt Buys de dynamiek. Enkele Voorlopergroepen zijn in goed overleg gestopt, bijvoorbeeld omdat het thema beter regionaal dan landelijk uitgewerkt kon worden. Maar er zijn ook nieuwe Voorlopersgroepen bijgekomen. Zo is de ICT-groep afgelopen zomer van start gegaan. En sinds januari 2016 is de Voorlopersgroep “Deeltijdonderwijs & flexibilisering” actief.
Buys ziet de toekomst dan ook positief tegemoet. ‘Mijn werk is gedaan. De vaart zit erin. Voorlopers hebben al veel bereikt. Ze gaan door op eigen kracht. Ik vind het wel belangrijk dat iemand namens de minister de Voorlopers blijft aanmoedigen, ondersteunen en hen verbindt met initiatieven die buiten de lerarenopleidingen in onderwijsland plaatsvinden. Daarom hebben we afgesproken dat alle Voorlopers net zoals afgelopen periode elk halfjaar worden bezocht door de projectleider van OCW en een medewerker van het ministerie die goed thuis is in de thema’s. Op deze manier worden de ervaringen van Voorlopers direct verbonden met landelijke beleidsontwikkelingen. Ook de jaarlijkse gesprekken met directeuren van opleidingen, raden en koepels gaan door. De projectleider laat zich daarbij vergezellen door een vertegenwoordiging van de meest betrokken directie van OCW. Zo kunnen we ook op dat niveau leren van wat Voorlopers ontwikkelen. De minister ontvangt een terugkoppeling van de opbrengst van alle gesprekken. Ik heb ervaren hoe betrokken zij is bij het Voorloperstraject, dus ik heb er alle vertrouwen in dat ze de voortgang kritisch en enthousiast zal blijven volgen.’